Το γλαύκωμα (glaucoma) είναι συχνή πάθηση του οφθαλμού που προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους. Χαρακτηρίζεται ως μια ύπουλη και μη αναστρέψιμη οφθαλμική κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην απόλυτη τύφλωση, στην περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Το γλαύκωμα οφείλεται συνήθως στην υψηλή πίεση των υγρών, στο εσωτερικό του οφθαλμού. Η πίεση αυτή που καλείται ενδοφθάλμια πίεση, αυξάνει τον κίνδυνο προοδευτικής καταστροφής του οπτικού νεύρου, με αποτέλεσμα την απώλεια της όρασης.

Το γλαύκωμα εξελίσσεται αργά για μία περίοδο ετών. Είναι μία ‘σιωπηλή’ νόσος, αφού οι περισσότεροι ασθενείς στα αρχικά στάδια, συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (συνήθως πάνω από 20-22 mmHg) αποτελεί την πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη της νόσου, αν και υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις που έχουμε γλαύκωμα ακόμα και με φυσιολογική πίεση (γλαύκωμα χαμηλής πιέσεως – εδώ σημαντικό ρόλο παίζει ο αγγειακός παράγοντας).

.

Πως προκαλείται το γλαύκωμα;

Το γλαύκωμα προκαλείται από την αδυναμία απαγωγής του υγρού που φυσιολογικά παράγεται στο εσωτερικό του οφθαλμού. Αυτό οδηγεί στην αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Με τον χρόνο, η πίεση που ασκείται στο οπτικό νεύρο, μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη αυτού και μόνιμη απώλεια όρασης. Να σημειωθεί πως μια αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση δεν σημαίνει γλαύκωμα αν συνάμα δεν παρατηρείται βλάβη του οπτικού νεύρου. Στην περίπτωση αυτή καλείται οφθαλμική υπερτονία.

Υπάρχουν συμπτώματα;

Το γλαύκωμα, τουλάχιστον στα αρχικά του στάδια, δεν εμφανίζει συμπτώματα. Είναι και η βασική αιτία για την μεγάλη επικινδυνότητα αυτής της ύπουλης ασθένειας. Σε προχωρημένα όμως στάδια εκτός από τις βλάβες στην περιφερειακή όραση, ξεκινά η αλλοίωση και στην κεντρική.

• κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό)
• προχωρημένη ηλικία (γήρανση)
• διαβήτης
• υπέρταση
• μυωπία
• μαύρη φυλή
• μακροχρόνια χορήγηση κορτιζόνης, ιδίως τοπικά (κολλύρια)
• τραυματισμός οφθαλμού
• αγγειακές παθήσεις
• οφθαλμικές φλεγμονές

1. Γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (χρόνιο απλό γλαύκωμα – το συχνότερο): όταν η γωνία μεταξύ του περιφερικού κερατοειδούς και της ίριδας είναι ανοιχτή. Είναι η πιο ύπουλη μορφή γλαυκώματος αφού είναι εντελώς ασυμπτωματική. Στο χρόνιο απλό γλαύκωμα παρά το γεγονός ότι η γωνία είναι ανοικτή, μπορεί να εντοπιστεί αυξημένη αντίσταση στην εκροή του υδατοειδούς υγρού μέσω του δοκιδωτού πλέγματος. Αυτή η αντίσταση στην αποχέτευση προκαλεί την αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, με αποτέλεσμα την καταστροφή του οπτικού νεύρου. Ενώ λοιπόν ο οφθαλμός δείχνει φυσιολογικός και οι απώλεια όρασης εντελώς ανώδυνη, οι ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται της παρουσία της νόσου. Το χρόνιο απλό γλαύκωμα κυριολεκτικά ‘κλέβει’ σιωπηλά την όραση
2. Γλαύκωμα κλειστής γωνίας (οξύ γλαύκωμα): παρατηρείται όταν η γωνία μεταξύ του περιφερικού κερατοειδούς και της ίριδας είναι κλειστή και εμφανίζεται συνήθως σε υπερμέτρωπες και ηλικιωμένους. Η ενδοφθάλμια πίεση είναι εξαιρετικά υψηλή και η όραση πάρα πολύ θολή. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονα με έντονο πόνο στον οφθαλμό και κοκκίνισμα. Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας χρειάζεται άμεση θεραπεία και αντιμετώπιση π.χ. με σταγόνες για την μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Εάν η πίεση παραμένει σε αρκετά υψηλά επίπεδα απαιτείται χειρουργική επέμβαση
3. Συγγενές γλαύκωμα: πολύ σπάνιο αλλά σοβαρό. Εμφανίζεται στα 4 πρώτα χρόνια της ζωής (πρώιμη παιδική ηλικία). Ένα παιδί με συγγενές γλαύκωμα είναι αρκετά ανήσυχο, έχει πολλά δάκρυα, τρίβει τα μάτια του συχνά και παρουσιάζει αυξημένη φωτοευαισθησία
4. Γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης: παρουσιάζεται σε άτομα που διαθέτουν οπτικό νεύρο με πολύ μεγάλη ευαισθησία, ικανό να επηρεάζεται και από τιμές ενδοφθάλμιας πίεσης που για τους περισσότερους θεωρούνται απόλυτα φυσιολογικές.

Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το γλαύκωμα;

Πρωταρχικός στόχος είναι η ελάττωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Συνήθως αντιμετωπίζεται αρχικά με τη χορήγηση κολλυρίων (οφθαλμικές σταγόνες). Θεραπείες με laser ή χειρουργική επέμβαση εφαρμόζονται στην περίπτωση που η φαρμακευτική αγωγή δεν αποδεικνύεται αποτελεσματική.

• Αrgon Laser Τραμπεκουλοπλαστική (ALT – Argon Laser Trabeculoplasty): σε γλαυκώματα ανοιχτής γωνίας εφαρμόζουμε θερμικό λέιζερ στο διηθητικό ηθμό, στην γωνία του προσθίου θαλάμου, με σκοπό την διάνοιξη αυτού.
• Εκλεκτική Laser Τραμπεκουλοπλαστική (SLT – Selective Laser Trabeculoplasty): εφαρμόζουμε ειδικό μη θερμικό laser στο διηθητικό ηθμό, στη γωνία του προσθίου θαλάμου, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπλαση και τη διάνοιξη του ηθμού. Με το SLT δεν διαταράσσονται οι ιστοί (δυνατότητα επανάληψης σε περίπτωση υποτροπής.
• Περιφερικές ιριδοτομές: με χρήση ειδικού θερμικού laser ο οφθαλμίατρος ανοίγει μικρές οπές στην περιφέρεια της ίριδας, με σκοπό την άμεση επικοινωνία του προσθίου με τον οπίσθιο θάλαμο. Εφαρμόζεται σε γλαυκώματα στενής ή κλειστής γωνίας.
• Κυκλοφωτοπηξία: αποτελεί σύγχρονη εφαρμογή παλαιότερης μεθόδου, της κυκλοκρυοπηξίας. Με την μέθοδο αυτή εφαρμόζεται ειδικό laser, εξωτερικά ή εσωτερικά στον οφθαλμό, στη περιοχή του ακτινωτού σώματος πίσω από την ίριδα, με σκοπό την μείωση της παραγωγής του υδατοειδούς υγρού.
• Χειρουργική επέμβαση: η τραμπεκουλεκτομή είναι η περισσότερο διαδεδομένη μέθοδος. Με την μέθοδο αυτή κατασκευάζουμε χειρουργικά μια τεχνητή οδό αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού, από τον πρόσθιο θάλαμο προς την εξωτερική επιφάνεια του σκληρού χιτώνα. Η εμφύτευση τεχνητών βαλβιδικών μηχανισμών και η καναλοπλαστική αποδεικνύονται ωστόσο πολλά υποσχόμενες τεχνικές.